Κάμερες που αναγνωρίζουν πρόσωπα και αντικείμενα, κινητά τηλέφωνα που ακούν και καταλαβαίνουν τις ανθρώπινες εντολές, εικόνες που δημιουργούνται από το μηδέν απλά με μία περιγραφή, κείμενα που παράγονται αυτόματα με εντυπωσιακή ακρίβεια, ρομπότ που τρέχουν και κάνουν άλματα – είναι μερικά μόνο από τα σύγχρονα επιτεύγματα της Τεχνητής Νοημοσύνης, που πριν από λίγες μόνο δεκαετίες τα βλέπαμε μόνο στις ταινίες επιστημονικής φαντασίας, σήμερα όμως είναι πια κομμάτι της καθημερινότητας.Τι είναι όμως η Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence); Είναι μια ομάδα από τεχνικές και τεχνολογίες που επιτρέπουν σε ένα μηχάνημα (υπολογιστή, κινητό, ρομπότ κλπ) να μιμηθεί λειτουργίες του ανθρώπινου εγκεφάλου, όπως η αναγνώριση ομιλίας, η σύνταξη κειμένου ή η λήψη αποφάσεων. Ένα σημαντικό κομμάτι της Τεχνητής Νοημοσύνης είναι και η Μηχανική Μάθηση (Machine Learning). Χάρη στη Μηχανική Μάθηση, τα μηχανήματα μπορούν να «μαθαίνουν» και να συσσωρεύουν γνώση καθώς «εκπαιδεύονται» πάνω σε δεδομένα που υπάρχουν, όπως κείμενα, εικόνες ή ήχους. Έτσι, για παράδειγμα, μια κάμερα μπορεί να αναγνωρίσει τα διαφορετικά αντικείμενα σε μια φωτογραφία ή ένα αυτόνομο όχημα ή ένα ρομπότ μπορεί να κινείται μόνο του, σχεδιάζοντας τη διαδρομή του και αποφεύγοντας εμπόδια.
Οι περισσότερες από αυτές τις τεχνολογίες βέβαια δεν είναι καινούργιες. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν εδώ και δεκαετίες. Τα τελευταία όμως χρόνια φάνηκε η δύναμη και η ευελιξία τους, κυρίως χάρη στην πρόοδο των τεχνολογιών στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές αλλά και τον τεράστιο όγκο των δεδομένων που υπάρχουν στο διαδίκτυο. Πρόσφατα, μάλιστα, η Τεχνητή Νοημοσύνη ήρθε και πάλι στο επίκεντρο (και τη γνώρισε σχεδόν όλος ο κόσμος) χάρη στα επιτεύγματα μιας τεχνολογίας που ονομάζεται Μεγάλα Γλωσσικά Μοντέλα (Large Language Models). Χάρη στα μοντέλα αυτά, όπως το πασίγνωστο πλέον GPT, ισχυροί υπολογιστές εκπαιδεύονται με έναν τεράστιο όγκο κειμένων, κυρίως από το διαδίκτυο, και μαθαίνουν να δίνουν απαντήσεις σε πολύπλοκα ερωτήματα, να παράγουν σύνθετα κείμενα – ακόμη και ποιήματα ή μυθιστορήματα – και να «συνομιλούν» με τον χρήστη με εντυπωσιακή αληθοφάνεια!
Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει πλησιάσει σε πολλές λειτουργίες τον ανθρώπινο νου τόσο εντυπωσιακά, που πολλοί επιστήμονες -ακόμη και πρωτεργάτες της ΤΝ- αναγνωρίζουν πλέον αρκετούς κινδύνους, αν η πρόοδος συνεχιστεί ανεξέλεγκτα, χωρίς η νομοθεσία να περιορίζει κάποιες χρήσεις. Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι οι φόβοι αυτοί δεν έχουν βάση και πρέπει να αφήσουμε την επιστήμη να προοδεύσει χωρίς κάποια παρέμβαση. Ποιος έχει δίκιο; Το μέλλον θα δείξει – και το μέλλον είναι πλέον πολύ κοντά…
Τελικά, όπως με κάθε ανθρώπινη εφεύρεση, η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι από μόνη της «καλή» ή «κακή». Είναι ένα εργαλείο, από ό,τι φαίνεται, πανίσχυρο. Το αν θα χρησιμοποιηθεί για την πρόοδο της ανθρωπότητας ή για την καταστροφή της, εξαρτάται από τον ίδιο τον άνθρωπο, από τους κανόνες και τα όρια που ο ίδιος θα βάλει.
Αλλά και κάτι άλλο – και αυτό αφορά εμάς, τους Χριστιανούς: όπως και κάθε ανθρώπινη εφεύρεση, η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν μπορεί να είναι απειλή για την πίστη μας. Ναι, μπορεί να συγκεντρώνει σχεδόν το σύνολο της ανθρώπινης γνώσης, αλλά δεν μπορεί να δώσει απαντήσεις σε θέματα πίστης και ζωής. Η σχέση μας με τον Θεό δεν στηρίζεται στην πληροφορία ή στην εγκυκλοπαιδική γνώση. Η χριστιανική ζωή είναι εμπειρία, είναι βίωμα. Κανένα ανθρώπινο δημιούργημα, όσο εντυπωσιακό και αν είναι, δεν μπορεί ουσιαστικά ούτε να μας βοηθήσει αλλά ούτε και να μας εμποδίσει στην πορεία μας για να συναντήσουμε τον Χριστό. Γιατί η παρουσία Του στη ζωή μας είναι μια εμπειρία που κανένα μηχάνημα δεν μπορεί να περιγράψει ούτε και να εξηγήσει.