Ένας από τους τέσσερις μεγάλους προφήτες του Ισραήλ, από την κωμόπολη Αναθώθ βορειοανατολικά της Ιερουσαλήμ. Ο πατέρας του Χελκίας ήταν ιερέας από την τάξη των πρωθιερέων και η οικογένειά του ανήκε στην ιουδαϊκή αριστοκρατία.

Έτος γεννήσεώς του θεωρείται το 650 π.Χ., ανατράφηκε με αυστηρή προσήλωση στις μωσαϊκές παραδόσεις, ένθερμος μελετητής των Αγίων Γραφών, ιδιαίτερα των προφητών Ησαίου και Μιχαίου, θιασώτης της θρησκευτικής μωσαικής ανακαινίσεως όπως την είχε επιχειρήσει ο βασιλιάς Ιωσίας (639-609 π.Χ.). Από τη νεότητά του είχε συνδεθεί με φιλία με τον Νηρία, γιο του Μαασία, του κυβερνήτη της Ιερουσαλήμ επί του Ιωσίου και του οποίου (Νηρία) γιος ήταν ο Βαρούχ, ο οποίος υπήρξε μαθητής και γραμματέας του.

Η αρχή της προφητικής του εμφανίσεως έγινε από τη νεότητά του κατά το έτος 627 ή 626 π.Χ. και το 13ο έτος της βασιλείας του Ιωσίου. Έζησε λοιπόν 5 βασιλιάδες, τον Ιωσία, τον Ιωάχαζ, τον Ιωακείμ, τον Ιεχονία και τον Σεδεκία. Ο Ιερεμίας θρήνησε τον βασιλιά Ιωσία, ο οποίος πέθανε το 609 π.Χ. πληγωμένος σε μάχη εναντίον του βασιλιά της Αιγύπτου Νεχαώ.

Ο ίδιος ο Ιερεμίας μας πληροφορεί ότι οι προφητικές του κραυγές και οι έλεγχοί του εξεγείρανε εναντίον του τους συμπολίτες του, οι οποίοι τον απείλησαν με θάνατο. Διακινδύνευσε την ζωή του και στην Ιερουσαλήμ κατά το πρώτο έτος της βασιλείας του Ιωακείμ (608 π.Χ.), όταν μετέβη στο ιερό και κήρυξε ότι αν δεν μετανοούσε ο Ισραήλ, ο Θεός θα κατέστρεφε και τον ναό και την Ιερουσαλήμ.

Για το κήρυγμά του αυτό οι ιερείς και οι ψευδοπροφήτες ζήτησαν τη θανάτωσή του και παρέσυραν μέρος του λαού. Με δυσκολία απαλλάχτηκε κατόπιν απολογίας του, όταν άρχοντες του παλατιού που πληροφορήθηκαν το γεγονός έτρεξαν επί τόπου και παρενέβησαν καθησυχαστικά.
Η σωτηρία του προφήτη Ιερεμία οφείλεται ιδιαίτερα στην σθεναρή υποστήριξη του Αχικάμ, γιου του Σαφάν, ανωτάτου αξιωματικού στα ανάκτορα. Τέθηκε όμως ο προφήτης υπό επιτήρηση και του απαγορεύτηκε κάθε ομιλία και εμφάνιση στο ιερό. Αλλά κατά το 4ο έτος της βασιλείας του Ιωακείμ, γνωρίζοντας δια του Πνεύματος τις μέγιστες συμφορές που θα εξαπολύονταν κατά του Ισραήλ, αν δεν μετανοούσε έστω και την ύστατη εκείνη στιγμή, υπαγόρευσε στο γραμματέα του Βαρούχ τους σχετικούς λόγους, που του είχε λαλήσει κατά καιρούς ο Κύριος. Ο Βαρούχ πράγματι πήγε και τους ανέγνωσε και δημιουργήθηκε τέτοια εντύπωση ώστε το επόμενο έτος, τον ένατο μήνα, είχε κηρυχτεί γενική νηστεία.

Με την ευκαιρία εκείνη έκανε και πάλι ο Βαρούχ την ανάγνωση των προφητειών του Ιερεμία, τις ανέγνωσε και προς τους κορυφαίους πολιτικούς άρχοντες, οι οποίοι έκριναν ότι θα έπρεπε να λάβει γνώση και ο βασιλιάς και επινόησαν τρόπο ώστε ο τόμος του Ιερεμία να αφεθεί στο δωμάτιο του Ελισαμά, του γραμματέα του βασιλιά. Ο Ελισαμά ανέγνωσε στον βασιλιά, και ο βασιλιάς κάθε σελίδα που διαβαζόταν διέταζε να καίγεται. Έτσι στο τέλος είχε καεί όλος ο τόμος. Ευθύς διατάχτηκε και η σύλληψη του Βαρούχ και του Ιερεμία. Οι ίδιοι όμως οι ανακτορικοί αξιωματούχοι θεωρώντας πιθανή μια τέτοια διαταγή είχαν συστήσει στο Βαρούχ να κρυφτούν κι αυτός και ο προφήτης. Αλλά το 597 π.Χ. οι προφητείες εκπληρώθηκαν. Ο Ναβουχοδονόσορ, ο βασιλιάς των Χαλδαίων, επιτέθηκε στην Ιερουσαλήμ, συνέλαβε και αλυσόδεσε τον Ιωακείμ για να τον φέρει στη Βαβυλώνα, και μετέφερε στο χαλδαϊκό ναό της Βαβυλώνας τα ιερά σκεύη του ναού του Σολομώντα.

Ο Ιερεμίας προφήτευσε και στον τελευταίο βασιλιά της Ιερουσαλήμ, τον Σεδεκία, ότι ο βασιλιάς των Χαλδαίων θα κυρίευε και πάλι τα Ιεροσόλυμα και θα έπαιρνε αιχμάλωτο κι αυτόν τον Σεδεκία. Ο Σεδεκίας διέταξε τη φυλάκισή του.

Μετά την πολιορκία της Ιερουσαλήμ ο Ιερεμίας απελευθερώθηκε και ο νικητής τον άφησε να διαλέξει ο ίδιος με όλη του την ελευθερία τον τόπο της αρεσκείας του για τη μετέπειτα διαμονή του. Προτίμησε να μείνει στο Μισπά. Κι εκεί έγραψε τους περίφημους Θρήνους του για την κατερειμωμένη Ιερουσαλήμ.

Αλλά οι περιπέτειές του συνεχίστηκαν. Ιουδαίοι επαναστάτες από τους εναπομείναντες στην Ιουδαία υπό κυβερνήτη τον Γεδαλία, γιό του Αχικάμ που είχε άλλοτε προστατεύσει και σώσει τον Ιερεμία αφού σκότωσε τον Γεδαλία και έκανε και άλλες σφαγές, οργάνωσε μετανάστευση στην Αίγυπτο. Υποχρέωσαν και τον Ιερεμία να τους ακολουθήσει ενώ εκείνος είχε εκδηλωθεί κατά της επανάστασής τους και κατά της καταφυγής στην Αίγυπτο.

Ο ίδιος ο Ιερεμίας πληροφορεί ότι κατοίκησε στην Τάυνην (Δάφνην, κοντά στο Πηλούσιο) και διηγείται τι έλεγε προς τον κόσμο εκείνον των μεταναστών ο οποίος εξακολουθούσε να είναι αμετανόητος. Για το θάνατό του δεν γνωρίζουμε κάτι το αυθεντικό. Σύμφωνα με κάποια χριστιανική παράδοση οι συμπολίτες του της Δάφνης του Πηλουσίου εξοργίστηκαν κάποτε για τους ελέγχους του και τον λιθοβόλησαν. Από το προφητικό βιβλίο του Ιερεμία αξιοσημείωτη είναι η προφητεία του για την Νέα Διαθήκη που έμελλε να δοθεί σε αντικατάσταση της Παλαιάς: «Ἰδοὺ ἡμέραι ἔρχονται, φησὶ Κύριος, καὶ διαθήσομαι τῷ οἴκῳ Ἰσραὴλ καὶ τῷ οἴκῳ Ἰούδα διαθήκην καινήν, οὐ κατὰ τὴν διαθήκην, ἥν διεθέμην τοῖς πατράσιν αὐτῶν».