Η αγία Φιλοθέη

Αν οι μάρτυρες των πρώτων χριστιανικών χρόνων είναι ικανοί να παροτρύνουν ψυχές να αγωνιστούν για τον Χριστό, οι νεομάρτυρες αποδεικνύουν ότι άγιοι μπορούν να υπάρξουν σε κάθε εποχή και, επομένως, ο κατά Χριστόν αγώνας είναι συνεχής σε κάθε εποχή. Μια τέτοια παραδειγματική νεομάρτυς είναι η αγία Φιλοθέη. Ήταν αληθινή αριστοκράτισσα με την πραγματική σημασία της λέξεως «αριστοκράτης», που σημαίνει εκείνον ο οποίος κρατεί τα άριστα, εκείνον που κατέχει όχι χρήματα και κτήματα, αλλά την αρχοντική αγάπη, η οποία χαρίζει ή μάλλον χαρίζεται χωρίς υπολογισμούς, υστεροβουλία και προσμονή ανταπόδοσης.

Η Φιλοθέη είχε, βέβαια, χρήματα και κτήματα πολλά, αλλά ήταν αληθινή αρχόντισσα επειδή ήξερε να δίνει. Διότι αυτός που δε δίνει είναι φτωχός ανεξάρτητα από το πόσα έχει. Ήταν από τις δυσεύρετες εκείνες γυναίκες για τις οποίες λέει η Αγία Γραφή: «Γυναῖκα ἀνδρείαν τίς εὑρήσει; τιμιωτέρα δέ ἐστι λίθων πολυτελῶν ἡ τοιαύτη» (Παροιμ. λα΄ 10). Ήταν στολισμένη με τις αρετές της ανδρείας και της υπομονής, «χωρίς τις οποίες δεν έχει κανείς τη δύναμη να ολοκληρώσει καμιά απολύτως αρετή. Γιατί, αν δεν έχει κανείς ανδρεία στην ψυχή, ούτε υπομένει. Και χωρίς υπομονή δεν μπορεί κανείς να κατορθώσει τίποτα» (αββάς Δωρόθεος).

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1522 από στείρα μητέρα, τη Συρίγη, που προσευχήθηκε αμέτρητες φορές για να της χαρίσει ο Θεός αυτή την κόρη. Ο πατέρας της ονομαζόταν Άγγελος Μπενιζέλος. Όταν η Οσία έγινε δεκατεσσάρων χρονών, οι γονείς της με τη βία την πάντρεψαν με έναν αρκετά πλούσιο άντρα των Αθηνών σύμφωνα με τα έθιμα της εποχής, αλλά και για να έχει έναν άνθρωπο κοντά της για προστασία σε περίπτωση που έχανε τους γονείς της. Διότι στα δύσκολα εκείνα χρόνια της σκλαβιάς δεν υπήρχε μεγαλύτερη δοκιμασία για τους γονείς από το να έχουν όμορφα κορίτσια, και έτσι βιάζονταν να τα παντρέψουν όσο πιο γρήγορα γινόταν και με τον τρόπο αυτό να τα προστατεύσουν. Η ζωή της κοντά του ήταν μαρτυρική, διότι συνεχώς τη χτυπούσε και τη βασάνιζε. Μετά από τρία χρόνια το μαρτύριό της έλαβε προσωρινά τέλος με τον θάνατο του βίαιου συζύγου της. Έτσι, στα 17 της χρόνια έμεινε χήρα. Τότε η Οσία, αν και δέχτηκε πιέσεις για δεύτερο γάμο, αποφάσισε και έγινε μοναχή λαμβάνοντας το όνομα Φιλοθέη. Προτού γίνει μοναχή ονομαζόταν Ρηγούλα ή Ρεβούλα.

Μετά τον θάνατο των γονέων της ίδρυσε περί το 1550 τη γυναικεία Μονή του Αγίου Ανδρέα (Αρχιεπισκοπή Αθηνών). Τη μεγάλη της περιουσία τη διέθεσε για τους φτωχούς και για την απελευθέρωση των σκλαβωμένων χριστιανών από τους Τούρκους. Η Μονή διέθετε κελιά, νοσοκομείο, ξενώνα, εστιατόριο και υφαντουργικό εργαστήριο. Στο μοναστήρι της αγίας Φιλοθέης έβρισκαν κοινωνικό, ηθικό και οικονομικό καταφύγιο και υποστήριξη φτωχά κορίτσια της Αθήνας και άλλες γυναίκες που καταδιώκονταν ή απειλούνταν από τους Τούρκους. Η αγία Φιλοθέη διηύθυνε το μοναστήρι, φρόντιζε για τις μοναχές αλλά και για τα κορίτσια που φιλοξενούσε. Τα μάθαινε διάφορες εργασίες και τέχνες, αλλά, κυρίως, προσπαθούσε να τους χαράζει σωστή πορεία και προσανατολισμό.

Το χριστιανικό, ανθρωπιστικό και εθνικό αυτό έργο της οσίας Φιλοθέης προκάλεσε την αντίδραση και τη μανία των Τούρκων. Έτσι, έγινε «καρφί» στο μάτι των Τούρκων και, όταν τους δόθηκε η ευκαιρία, εισέβαλαν στο μοναστήρι της. Τη συνέλαβαν, τη βασάνισαν απάνθρωπα και τη φυλάκισαν. Αργότερα περιόδευσε στην Κέα, όπου υπήρχε μετόχι της Μονής, και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε σε άλλο μετόχι που βρισκόταν στα Πατήσια των Αθηνών.

Τη νύχτα της 2ας προς την 3η Οκτωβρίου του έτους 1588, κατά τη διάρκεια της ολονύχτιας Ακολουθίας, επιτέθηκαν και πάλι οι Τούρκοι, συνέλαβαν την Οσία, τη βασάνισαν και από τα πολλά τραύματά της παρέδωσε το πνεύμα της στις 19 Φεβρουαρίου του 1589. Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης σε αυτό το σημείο ρωτά: «Δεν ήταν και αυτή φύση ασθενέστερη καθ’ ότι γυναίκα; Δε συνάντησε τόσους και τόσους πειρασμούς και εμπόδια στον δρόμο της ζωής της; Αλλά, όμως, κανένα από αυτά δεν μπόρεσε να ψυχράνει την αγάπη της για τον Θεό». Η αγία Φιλοθέη είναι πολιούχος της πόλης των Αθηνών. Στον μητροπολιτικό ναό των Αθηνών προτίθεται προς προσκύνηση το ιερό λείψανό της.