Γεννήθηκε στα Σαμόσατα της Συρίας από γονείς ευσεβείς και με ανάλογο τρόπο ανατράφηκε. Όταν έφτασε στην ηλικία των δώδεκα ετών, ορφάνεψε. Μετά τον θάνατο των γονέων του, διαμοίρασε στους φτωχούς την πατρική του περιουσία και αφοσιώθηκε στη μελέτη της Αγίας Γραφής. Κατόρθωσε, λοιπόν, ο Λουκιανός να γίνει βαθύς γνώστης της Αγίας Γραφής και χειροτονήθηκε πρεσβύτερος στην Αντιόχεια. Εκεί, δίδασκε με θάρρος και ακρίβεια τον θείο λόγο, ενθαρρύνοντας τους χριστιανούς στο μαρτύριο. Έφερε στον Χριστό πολλούς Έλληνες και Εβραίους. Στην Αντιόχεια, μάλιστα, ίδρυσε σχολή όπου φοίτησαν αρκετοί μαθητές, καταρτιζόμενοι στα χριστιανικά δόγματα και στην άσκηση της αρετής. Η θεολογική του κατάρτιση και ο ενάρετος βίος του τον ανέδειξαν επίσκοπο Αντιοχείας.

Όταν ο Λουκιανός έμαθε ότι στη Νικομήδεια ο Διοκλητιανός καταδίωκε και θανάτωνε τους χριστιανούς, άφησε την Αντιόχεια και πήγε στη Νικομήδεια, για να στηρίξει και να ενισχύσει τους χριστιανούς. Επειδή γνώριζε την εβραϊκή γλώσσα, διόρθωσε το κείμενο της Γραφής που οι αιρετικοί είχαν αλλάξει. Όταν ο άρχοντας έμαθε για αυτόν, τον κάλεσε, αλλά τόσο τον ντράπηκε, ώστε δεν τολμούσε να του ομιλεί, κατά πρόσωπο, αλλά με ένα παραπέτασμα ανάμεσά τους. Τον καταδίκασε σε θάνατο από ασιτία και δίψα. Το λείψανό του το έριξαν στη θάλασσα. Ένα δελφίνι το μετέφερε στην ξηρά.

Ἀπολυτίκιον

Θείῳ Πνεύματι λελαμπρυσμένος, γνῶσιν ἔνθεον, ἐταμιεύσω, καὶ τῆς πίστεως τὸν λόγον ἐτράνωσας• ὅθεν Μαρτύρων ἀλείπτης γενόμενος, Λουκιανὲ, ἐν ἀθλήσει ἠρίστευσας. Μάρτυς ἔνδοξε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.