Έδρασε κατά τους χρόνους του Μαξιμιανού. Ο Βασιλίσκος γεννήθηκε σε κωμόπολη της Αμάσειας (Χουμίαλα) του Πόντου και ήταν ανιψιός του μεγαλομάρτυρα Θεοδώρου του Τήρωνος. Ορμώμενος από το παράδειγμα του Θεοδώρου και των συστρατιωτών του, επιθυμούσε τη μαρτυρική του τελείωση! Και ο Θεός, αμείβοντάς τον για τη βαθιά του προσήλωση, πραγματοποίησε την επιθυμία του. Μάλιστα του φανερώθηκε σε οπτασία και τον συμβούλευσε να πάει στα Κόμανα του Πόντου, αφού πρώτα αποχαιρετήσει τους οικείους του. Πράγματι, λίγο πριν από την επιφάνεια του Κυρίου στον Βασιλίσκο, ο έπαρχος της Καππαδοκίας Αγρίππας, όταν έμαθε ότι είναι χριστιανός, τον συνέλαβε και τον φυλάκισε. Διέταξε να του φορέσουν σιδερένια υποδήματα και να τον οδηγήσουν προς τον Πόντο. Στο δρόμο οι στρατιώτες τον έδεσαν πισθάγκωνα σε ένα ξερό πλατάνι το οποίο με τις προσευχές του Αγίου άνθισε ξανά!

Όταν έφτασαν στα Κόμανα, οδηγήθηκε στον έπαρχο. Εκείνος με κάθε τρόπο προσπάθησε να τον κάνει να αρνηθεί την πίστη του. Αλλά ο Βασιλίσκος, αντάξιος του θείου του, έμεινε σταθερός στην ομολογία του ενθυμούμενος τα λόγια του απ. Παύλου: «Μένετε στερεοί και όρθιοι στην πίστη. Αγωνίζεστε σαν άνδρες γενναίοι, πάρτε δύναμη και θάρρος». Ο έπαρχος σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να κάμψει το φρόνημα του Βασιλίσκου αν τον έφερνε σε ειδωλολατρικό ναό σε ημέρα επίσημης τελετής. Πράγματι, κατά την ημέρα επίσημης τελετής τοποθέτησε τον Όσιο με τιμές ανάμεσα σε επίσημους πολιτικούς και στρατιωτικούς. Αλλά ο Βασιλίσκος σκέφτηκε και πάλι τα λόγια του απ. Παύλου: «Θεωρώ τα πάντα σκύβαλα και άξια περιφρόνησης, προκειμένου να κερδίσω τον Χριστό». Έτσι, όχι μόνο απέρριψε τις τιμές αυτές του επάρχου, αλλά θερμά προσευχόμενος συνέτριψε τα αγάλματα του ναού. Τότε, όλοι εκστατικοί, είδαν το πρόσωπο του Βασιλίσκου να ακτινοβολεί. Αμέσως διατάχθηκε ο αποκεφαλισμός του και το σώμα του το έριξαν στο ποτάμι. Τη νύχτα ευσεβείς χριστιανοί το ανέσυραν και το έθαψαν ευλαβικά.

Ἀπολυτίκιον

Ὡς βασίλειον δῶρον καὶ θῦμα ἅγιον, τῷ Βασιλεῖ τῶν αἰώνων καὶ ἀθλοθέτῃ Θεῷ, δι’ ἀθλήσεως στεῤῥᾶς προσήχθης ἔνδοξε• σὺ γὰρ τὴν πλάνην καθελών, στρατιώτης εὐκλεής, πανεύφημε Βασιλίσκε, τῆς ἀληθείας ἐδείχθης Χριστῷ, πρεσβεύων ὑπὲρ πάντων ἡμῶν.