Σύναξη του τιμίου και ενδόξου

Προφήτου, Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου

7η Ιανουαρίου

Τον Ιωάννη τον Πρόδρομο, τον «εν γεννητοίς γυναικών μείζονα», τον μεγαλύτερο σε αξία από όλους τους άλλους προφήτες, γέννησε η ηλικιωμένη και στείρα Ελισάβετ. Αξιοθαύμαστη ήταν και η όγδοη ημέρα της περιτομής, στα ονομαστήρια του παιδιού. Ο πατέρας του, ο προφήτης Ζαχαρίας, που τον ρωτούσαν με νεύματα πώς να ονομάσουν το παιδί – διότι δεν μπορούσε να μιλήσει – ζήτησε ένα πινακίδιο και έγραψε επάνω σ’ αυτό: «Ἰωάννης ἐστὶ τὸ ὄνομα αὐτοῦ». Αμέσως λύθηκε η γλώσσα του από τον εννιάμηνο δεσμό και φωτισμένος από το Πνεύμα το Άγιο άρχισε να ψάλλει τη β’ ωδή της Νέας Διαθήκης δοξάζοντας τον Θεό του Ισραήλ, ο οποίος πραγματοποίησε τις υποσχέσεις Του, επισκέφτηκε και εξαπέστειλε το φως το σωτήριο «τοῖς ἐν σκότει καὶ σκιᾷ θανάτου καθημένοις». Και αποκάλυψε στο νεογέννητο παιδί του την προφητική αποστολή του λέγοντας: «Καὶ σύ, παιδίον, προφήτης ὑψίστου κληθήσῃ· προπορεύσῃ γὰρ πρὸ προσώπου Κυρίου ἑτοιμάσαι ὁδοὺς αὐτοῦ». Ο μικρός Ιωάννης, του οποίου το όνομα είναι συνώνυμο της χαράς και των θείων χαρισμάτων, μεγάλωνε και «ἐκραταιοῦτο πνεύματι καὶ ἦν ἐν ταῖς ἐρήμοις» (έτσι διέφυγε τη σφαγή του Ηρώδη).

Ο τίμιος Πρόδρομος είναι ο «ἄγγελος», δηλαδή ο «αγγελιαφόρος», ο οποίος στάλθηκε για να προετοιμάσει το δρόμο του Κυρίου. Κι άλλοι προφήτες μίλησαν για τον Μεσσία. Ο τίμιος Πρόδρομος όμως είναι ο τελευταίος, ο μεγαλύτερος και σεβασμιότερος. Όπως λέει ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων, ο Ιωάννης ο Πρόδρομος είναι «ὁ μέγιστος μὲν ἐν προφήταις, ἀρχηγὸς δὲ τῆς καινῆς διαθήκης καὶ τρόπον τινὰ συνάπτων ἀμφοτέρας ἐν αὐτῷ τὰς διαθήκας, παλαιάν τε καὶ καινήν». Δεν κήρυξε απλώς τον Χριστό. Αξιώθηκε να Τον δείξει στα πλήθη, να Τον βαπτίσει και να Τον κηρύξει στον κόσμο των νεκρών. Τέλος, υπερασπίζοντας το νόμο του Κυρίου και την αλήθεια Του, έχυσε ακόμα και το αίμα του.

Μέχρι την ηλικία των τριάντα ετών διήγε ζωή ασκητική στην έρημο της Ιουδαίας, αφιερωμένη ολοκληρωτικά στην προσευχή, τη μελέτη και την πνευματική και ηθική τελειοποίηση, που είναι βασικοί παράγοντες για την εκτέλεση υψηλών και θείων διακονημάτων. Το ένδυμά του ήταν φτιαγμένο από τρίχες καμήλας και στη μέση του είχε δερμάτινη ζώνη. Η τροφή του περιοριζόταν σε ακρίδες (τρυφερά βλαστάρια φυτών) και άγριο μέλι. Στον τόπο αυτό ο Ιωάννης μελετούσε και προσευχόταν με ευλάβεια, ενώ παράλληλα κήρυττε τη μετάνοια και προετοίμαζε τα πλήθη για τον ερχομό του Ιησού Χριστού και της βασιλείας των ουρανών. Ο Πρόδρομος στηλίτευε τη φαρισαϊκή υποκρισία και προειδοποιούσε τους Σαδδουκαίους και τους Φαρισαίους που πήγαιναν σε αυτόν για να βαπτιστούν ότι, αν ήθελαν να ξεφύγουν από την οργή του Θεού, θα έπρεπε να κάνουν έργα που να αρμόζουν σε όσους πραγματικά μετανοούν. Ο Ιωάννης στο κήρυγμά του τόνιζε πως Αυτός που θα έρθει θα είναι πιο ισχυρός και θα βαπτίζει με το Άγιο Πνεύμα. Όταν ο Χριστός άρχισε τη δημόσια δράση Του, ο κόσμος άφηνε σιγά – σιγά τον Ιωάννη και ακολουθούσε Εκείνον. Η αντιστροφή αυτή, βέβαια, θα προκαλούσε μεγάλη πίκρα και θα γεννούσε αγκάθια ζήλιας και φθόνου σε έναν εκτός χριστιανικού πνεύματος διδάσκαλο ή φιλόσοφο. Αντίθετα, στον Ιωάννη προκάλεσε μεγάλη χαρά και ευφροσύνη.

Η θέση του τιμίου Προδρόμου στην Εκκλησία είναι τιμητική. Στις δεήσεις και τις προσευχές της αναφέρεται μετά τη Μητέρα του Κυρίου. Η Εκκλησία έχει αφιερωμένη μια μέρα της εβδομάδας, την Τρίτη, εξ ολοκλήρου σ’ αυτόν. Η εορτή του Ιωάννου του Προδρόμου στις 7 Ιανουαρίου, για τον οποίο ο Κύριος είπε ότι κανένας άνθρωπος δεν στάθηκε μεγαλύτερός του, καθιερώθηκε τον 5ο μ.Χ. αιώνα. Η θαυμαστή σύλληψή του από την Ελισάβετ εορτάζεται στις 23 Σεπτεμβρίου (έξι μήνες πριν από τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου), η γέννησή του στις 24 Ιουνίου (έξι μήνες πριν από τα Χριστούγεννα) και η μνήμη του θανάτου του στις 29 Αυγούστου.

Ἀπολυτίκιον

Μνήμη δικαίου μετ’ ἐγκωμίων· σοὶ δὲ ἀρκέσει ἡ μαρτυρία τοῦ Κυρίου Πρόδρομε· ἀνεδείχθης γὰρ ὄντως καὶ Προφητῶν σεβασμιώτερος· ὅτι καί ἐν ῥείθροις βαπτίσαι κατηξιώθης τὸν κηρυττόμενον. Ὅθεν τῆς ἀληθείας ὑπεραθλήσας, χαίρων εὐηγγελίσω, καὶ τοῖς ἐν ᾄδῃ, Θεὸν φανερωθέντα ἐν σαρκί, τὸν αἴροντα τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου, καὶ παρέχοντα ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.