Έζησαν και μαρτύρησαν όταν αυτοκράτορας των Ρωμαίων ήταν ο Νέρων (54-68 μ.Χ.). Ο Φιλήμων και η Απφία ήταν σύζυγοι στην πόλη των Κολοσσών, ο Άρχιππος συγγενής τους, ίσως και γιος τους, και ο Ονήσιμος υπηρέτης του ζεύγους. Ήταν όλοι αρχικά ειδωλολάτρες, αλλά προσήλθαν στη χριστιανική πίστη από τον απόστολο Παύλο. Έκτοτε οι Άγιοι αφοσιώθηκαν στη διάδοση του Ευαγγελίου και στη φιλανθρωπική δράση μοιράζοντας τα υπάρχοντά τους στους φτωχούς. Χρησιμοποιούσαν τα πλούτη τους με προθυμία για την ανακούφιση των φτωχών και των ασθενών και για την ανάπτυξη του έργου του Χριστού. Ο απ. Παύλος γράφει για τις αγαθοεργίες του Φιλήμονα: “Χάριν έχομεν πολλήν και παράκλησιν επί τη αγάπη σου, ότι τα σπλάγχνα των αγίων αναπέπαυται δια σου, αδελφέ”. Δηλαδή, έχουμε πολλή χαρά και παρηγοριά για την αγάπη σου, διότι οι καρδιές των αδελφών χριστιανών έχουν βρει ανάπαυση με τις ευεργεσίες και τις αγαθοεργίες σου, αδελφέ. Ο απ. Παύλος, επειδή ο Άρχιππος είχε μεγάλη αφοσίωση στη διάδοση του Ευαγγελίου, στην προς Φιλήμονα επιστολή του τον ονομάζει στρατιώτη. Διετέλεσε επίσκοπος Κολοσσών. Ο Ονήσιμος, υπηρέτης του Φιλήμονα, απέδρασε και πήγε στη Ρώμη. Εκεί έπεσε στα “δίχτυα” του απ. Παύλου, ο οποίος τον έστειλε πίσω στον Φιλήμονα, χριστιανό πλεόν αφού τον οδήγησε στην οδό της αρετής και της χριστιανικής αλήθειας, και παρακάλεσε τον Φιλήμονα να δεχτεί τον Ονήσιμο όχι ως υπηρέτη αλλά ως αδελφό. Ο Ονήσιμος υπήρξε πολύτιμος βοηθός του Παύλου στη φυλακή. Κάποτε οι Άγιοι, ενώ ήταν συγκεντρωμένοι στην Εκκλησία τους και προσεύχονταν στον Θεό, πληροφορήθηκαν ότι οι ειδωλολάτρες ετοιμάζονταν να κάνουν έφοδο και να τους συλλάβουν. Αρκετοί χριστιανοί έφυγαν φοβισμένοι, όμως ο Φιλήμων, η Απφία, ο Ονήσιμος και ο Άρχιππος παρέμειναν στην Εκκλησία, προετοιμασμένοι για ό,τι θα ακολουθούσε. Πράγματι, οι Άγιοι συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στον ηγεμόνα Ανδροκλέα, ενώπιον του οποίου ομολόγησαν την πίστη τους στον Χριστό. Μετά από αυτό ο Ανδροκλέας διέταξε να βασανιστούν σκληρά. Καθ’ όλη τη διάρκεια των μαρτυρίων τους οι δήμιοι προσπαθούσαν να τους πείσουν να θυσιάσουν στα είδωλα, όμως οι Άγιοι αρνούνταν δοξολογώντας τον Κύριο. Αφού υπέμειναν πολλά βασανιστήρια, οι Άγιοι ετελειώθησαν διά λιθοβολισμού.

Ἀπολυτίκιον

Tετρὰς ἡ θεόλεκτος, τῶν Ἀποστόλων Χριστοῦ, Φιλήμων καὶ Ἄρχιππος, καὶ σὺν Ἀπφίᾳ ὁμοῦ, ὁ θεῖος Ὀνήσιμος, λάμψαντες τοῖς ἐν σκότει, ἀληθείας τὴν γνῶσιν, ἤθλησαν ὁμοφρόνως, καὶ τὴν πλάνην καθεῖλον. Καὶ νῦν ἐξευμενίζονται, πᾶσι τὸν Κύριον.