Ο άγιος Αμφιλόχιος

Kαταγόταν κι αυτός από την Καππαδοκία, από την οποία ανέτειλαν λαμπροί φωστήρες και αθλητές της Εκκλησίας. Έζησε επί αυτοκρατορίας Ουαλεντινιανού Α΄, Ουάλεντος και Θεοδοσίου Α΄ του Μεγάλου. Σύγχρονος του Μεγάλου Βασιλείου, υπήρξε και αγαπητός του φίλος. Διακεκριμένος τόσο στην παιδεία όσο και στην ευσέβεια, αναδείχθηκε επίσκοπος Ικονίου το 344 μ.Χ. Επιτέλεσε τα επισκοπικά του καθήκοντα όπως γνώριζαν να τα λαμπρύνουν οι τότε ποιμένες διδάσκαλοι της Εκκλησίας. Δίδασκε την ορθή πίστη όταν αυτή απειλούνταν από τους αιρετικούς Μακεδόνιο και Άρειο. Συγκάλεσε μάλιστα μαζί με άλλους Πατέρες το 381 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη τη Β΄ Οικουμενική Σύνοδο, η οποία καταδίκασε τις κακοδοξίες.

Όπως φαίνεται από αρκετές επιστολές τού Μεγάλου Βασιλείου προς τον Αμφιλόχιο, ο Επίσκοπος Ικονίου είχε μέγα ηθικό κύρος όχι μόνο στην ίδια του την Εκκλησία αλλά και σε άλλες περιοχές. Κι έτσι πολλές φορές παρενέβη σε κοντινές Εκκλησίες ορθοτομώντας το λόγο της αλήθειας και διασφαλίζοντας την ειρήνη σε αυτές. Εδώ αναφέρουμε το περιεχόμενο της 176 προς Αμφιλόχιο επιστολής, στην οποία καταδεικνύεται σε όλη της τη λαμπρότητα η πνευματική και ηθική φυσιογνωμία του. Προκειμένου να τελεστεί τιμητική εορτή υπέρ των μαρτύρων στην Καισάρεια, ο Βασίλειος παρακαλεί τον Αμφιλόχιο να παραστεί για να γίνει η πανήγυρις σεμνότερη, να δοξαστεί ο Κύριος και να ευφρανθούν οι πιστοί. Τον ονομάζει τιμιότατο και αληθινά ποθητό και δηλώνει ότι ο λαός της Καισάρειας, αν και γνώρισε πολλούς επισκόπους, κανέναν άλλο δεν αγάπησε τόσο όσο τον Αμφιλόχιο, γι’ αυτό και ποθεί την παρουσία του κατά την επικείμενη εορτή των μαρτύρων.

Ο Αμφιλόχιος συνέταξε αρκετούς λόγους για την Ορθοδοξία. Σώζονται οι λόγοι του: α) εις τα Γενέθλια του Μεγάλου Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού, β) εις την Υπαπαντή του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και εις την Θεοτόκο και την Άννα και τον Συμεών, γ) εις τον τετραήμερο Λάζαρο, δ) εις τη γυναίκα την αμαρτωλή, την αλείψασα τον Κύριο μύρο, και το Φαρισαίο, ε) εις την ημέρα του Αγίου Σαββάτου, ζ) εις την Μεσοπεντηκοστή και εις τον Παράλυτο και εις το “μη κρίνετε κατ’ όψιν”. Σώζονται ακόμα ρήσεις, δοκίμια θεολογικά και μία συνοδική επιστολή. Αφού ποίμανε θεοφιλώς τους χριστιανούς που του εμπιστεύθηκε ο Θεός και αφού αγωνίστηκε για την υπεράσπιση της Ορθοδοξίας, απεβίωσε ειρηνικά περί το έτος 394 μ.Χ.

Ἀπολυτίκιον

Σοφίας τὴν ἔλλαμψιν, ὡς καθαρὸς μυηθείς, δογμάτων ὀρθότητος, φωτοειδεῖς ἀστραπὰς, ἐκλάμπεις τοῖς πέρασι· σὺ γὰρ τὴν ἐν Τριάδι, ὁμοούσιον φύσιν, ἐκήρυξας ἀσυγχύτως, καθελῶν τὰς αἱρέσεις. Διό σε ἱεράρχα Ἀμφιλόχιε, Χριστὸς ἐδόξασε.