Ο άγιος ιερομάρτυς Γρηγόριος

Έζησε τον 3ο αιώνα μ.Χ επί αυτοκρατορίας Διοκλητιανού και ήταν Πάρθος κατά το γένος. Η ζωή του υπήρξε περιπετειώδης: Ο Γρηγόριος ήταν γιος του Ανάκ, που ήταν συγγενής του βασιλιά της Μεγάλης Αρμενίας Κουσαρώ. Ο Ανάκ λοιπόν, σε συνεργασία με το βασιλιά των Περσών Αρτασείρα, σκότωσε τον Κουσαρώ. Αλλά οι σατράπες της Αρμενίας εκδικήθηκαν το φόνο του, σκοτώνοντας σε αντίποινα τον Ανάκ και όλη του την οικογένεια, ενώ ο ίδιος διετής τότε, διασώθηκε από την τροφό του, που ήταν χριστιανή, στην Καισάρεια όπου και βαπτίσθηκε χριστιανός.

Στην Καισάρεια συνέβη να συναντηθούν ο γιος του φονιά Ανάκ, Γρηγόριος, και ο γιος του θύματος, Τηριδάτης. Τότε, ο Γρηγόριος σπούδαζε με ζήλο τα ιερά γράμματα. Γυμνασμένος λοιπόν και ο Γρηγόριος στη διάκριση, όχι μόνο δεν αποστράφηκε τον Τηριδάτη, αλλά τον πλησίασε με αγάπη, αποδοκίμασε την πράξη του ίδιου του πατέρα του και τον βοήθησε σε κάποια ασθένειά του. Όταν αργότερα ο Τηριδάτης έγινε βασιλιάς Αρμενίας, βασάνισε σκληρά τον Γρηγόριο, που τότε ήταν επίσκοπος Αρμενίας. Υπέμεινε πολλά και φρικτά μαρτύρια για την χριστιανική του πίστη από το γιο και διάδοχο του σκοτωμένου, από τον πατέρα του βασιλιά. Στο τέλος, ρίχτηκε σε λάκκο βαθύ και σκοτεινό, με φίδια και άλλα ερπετά, όπου έμεινε 15 χρόνια και επέζησε τρεφόμενος με το ψωμί που του πήγαινε κάποια σπλαχνική χήρα γυναίκα.

Ο Θεός όμως επέτρεψε να γίνει ο Τηριδάτης σχιζοφρενής. Η αδελφή του βασιλιά άκουσε μια μέρα φωνή, η οποία της είπε ότι αν ήθελε να θεραπευτεί ο Τηριδάτης, έπρεπε να ελευθερώσουν τον Γρηγόριο. Πράγματι, όταν βγήκε από το λάκκο ο Άγιος, με τη μεσολάβηση της αδερφής του, δια των προσευχών του Γρηγορίου, θεραπεύθηκε, μετανόησε και βαπτίστηκε χριστιανός. Βοήθησε την προσπάθεια του Γρηγορίου για τον εκχριστιανισμό των Αρμενίων. Έτσι, ο άγιος Γρηγόριος έγινε ο πρώτος επίσκοπος της μεγάλης Αρμενίας και, επειδή πολλούς οδήγησε στη νέα πίστη και συντέλεσε στον εκχριστιανισμό ολόκληρου λαού, έλαβε την προσωνυμία «Φωτιστής».

Ἀπολυτίκιον

Θείας πίστεως τῇ γεωργίᾳ, ἐνεούργησας βροτῶν καρδίας, κατασπείρας τὴν τοῦ Λόγου ἐπίγνωσιν καὶ λαμπρυνθεὶς μαρτυρίου τοῖς στίγμασιν, ἱεραρχία Γρηγόριε, ἔφανας. Πάτερ Ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.